Thân phận “tầm gửi” thì nhiều người vẫn thường hay nói. Thế nhưng, cây tầm gửi thì không phải ai cũng biết vì nó thường mọc bám vào các cây khác và hay bị nhìn nhầm với cây ký chủ (hoặc bị tưởng nhầm là những loại dây leo).
Chính vì tầm gửi có nhiều loài khác nhau, có loại dây leo, có loại thân gỗ bụi và có thể ký sinh trên nhiều loại cây khác nhau nên công dụng của chúng cũng khác nhau: có loại được dùng làm thuốc và có loại thì lại không có tác dụng gì. Điều này quả thật là đúng khi nói về “thân phận tầm gửi” của nó.
Một số loại tầm gửi
Theo y học cổ truyền, có một số loại tầm gửi có thể được dùng để điều trị bệnh, đó là tầm gửi cây gạo, tầm gửi cây dâu, tầm gửi cây mít, tầm gửi cây chanh, tầm gửi cây đại bi, tầm gửi cây táo, cây mận, cây quýt, cây roi… Tuy nhiên, tùy vào từng loại tầm gửi mà chúng có thể được dùng ngoài da, ngâm rượu hoặc làm thuốc sắc (1).
Nếu từ lâu, tầm gửi cây dâu được xem là khó tìm nhất thì tầm gửi cây gạo (Taxillus chinensis) lại được xem là có giá trị nhất. Bởi lẽ, cây gạo to khỏe là nguồn cung cấp dinh dưỡng bền vững cho các cây tầm gửi (thông qua các u sần) ngay cả trong mùa đông hay những lúc thời tiết khắc nghiệt.
Mặt khác, nhờ đặc tính giống loài mà cây tầm gửi gạo còn điều trị được nhiều bệnh khác nhau. Và nói về tầm gửi gạo thì theo kinh nghiệm dân gian, tầm gửi mọc trên cây gạo tía (cây gạo gai hoa đỏ) là loại tốt nhất.
Tầm gửi mọc trên cây gạo
Tầm gửi cây gạo có tác dụng gì?
Sau khi thu hái tầm gửi gạo, người ta bỏ đi phần thân nhánh cây gạo bị dính với tầm gửi (ở các mấu) và chỉ dùng thân, lá của cây tầm gửi để làm thuốc.
Ngay cả khi còn tươi, các nhánh tầm gửi cũng đã rất giòn và khi bẻ thì các nhánh gãy ngọt, kêu “tách, tách”. Sau khi phơi khô, vị thuốc tầm gửi sẽ có mùi thơm đặc biệt của loại cây này. Khi nấu làm thuốc sắc, nước nấu tầm gửi gạo sẽ có màu nâu tím.
Tầm gửi gạo được biết đến với nhiều công dụng, trong đó có các công dụng chủ đạo như:
- Giải độc rượu.
- Giúp dễ ngủ.
- Bổ thận, tráng dương.
- Giảm đau dạ dày.
- Lưu thông khí huyết.
- Điều trị cao huyết áp.
- Điều trị sỏi thận, phù thận.
- Giúp thanh mát cơ thể, giải độc gan.
- Điều trị sỏi đường tiết niệu, sỏi bàng quang.
- Điều trị đau lưng, mỏi gối, phong thấp, tê bại.
- Điều trị bệnh hậu sản, giúp lợi sữa, an thai.
Cách dùng: mỗi ngày, sắc lấy nước uống từ 20 – 30 g, nên dùng kiên trì để thấy hiệu quả (2) (3) (4).
Hình ảnh cây tầm gửi gạo phơi khô
Một số hoạt tính của cây tầm gửi cây gạo
- Theo tạp chí Carbohydrate Polymers, chiết xuất nước nóng từ cây tầm gửi gạo có tác dụng chống oxy hóa, điều hòa miễn dịch và chống ung thư (5).
- Theo Tạp chí Dược học, kết quả nghiên cứu trên chuột cho thấy cao lỏng tầm gửi cây gạo có các dụng chống viêm cấp tính cao hơn so với cao lỏng tầm gửi cây na (6).
Một số lưu ý khi dùng thuốc
- Tránh mua lầm hàng giả: Hiện tại trên thị trường có nhiều người dùng tầm gửi của các loài khác để thay cho tầm gửi gạo, thậm chí còn dùng keo 502 để dán tầm gửi vào cành gạo. Vì vậy, người tiêu dùng cần lựa chọn nguồn cung cấp uy tín.
- Trong quá trình sắc thuốc, sau khi dùng nước đầu tiên thì có thể sắc thêm nước thứ hai, thứ ba để chiết được hết dược chất trong tầm gửi gạo.
Thông tin thêm
Không chỉ tầm gửi gạo mà bản thân cây gạo cũng là một vị thuốc được sử dụng trong dân gian. Vỏ thân cây gạo (vỏ tươi) được dùng để bó trong trường hợp gãy xương hoặc được sắc lấy nước uống giúp cầm máu, lợi tiểu và điều trị bệnh lậu (thái nhỏ, sao vàng rồi sắc đặc, liều lượng hàng ngày từ 15 – 20 g). Ngoài ra, vỏ cây gạo còn được dùng làm thuốc điều trị đau răng (sắc đặc và ngậm) (7).
- Các loài tầm gửi và tác dụng chữa bệnh, https://suckhoedoisong.vn/cac-loai-tam-gui-va-tac-dung-chua-benh-n146559.html, ngày truy cập: 04/12/2019.
- Tầm gửi, vị thuốc quý, https://nongnghiep.vn/tam-gui-vi-thuoc-quy-post154142.html, ngày truy cập: 04/12/2019.
- Tầm gửi gạo với tác dụng, cách dùng tầm gửi gạo chữa bệnh, https://namlimxanh.vn/cay-tam-gui-gao-tac-dung-cach-dung-tam-gui-gao-chua-benh.html, ngày truy cập: 04/12/2019.
- Cây tầm gửi gạo hỗ trợ điều trị bệnh thận, https://vnexpress.net/suc-khoe/cay-tam-gui-gao-ho-tro-dieu-tri-benh-than-3018476.html, ngày truy cập: 04/12/2019.
- Immunomodulatory activities of polysaccharides isolated from Taxillus chinensis and Uncaria rhyncophylla, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0144861713007467, ngày truy cập: 04/12/2019.
- Nghiên cứu tác dụng bảo vệ gan của tầm gửi cây gạo – Taxillus chinensis (DC) Dans. và tầm gửi cây na – Macrosolen tricolor (Lecomte) Dans, http://www.vjol.info/index.php/tcdh/article/view/14380, ngày truy cập: 04/12/2019.
- Đỗ Tất Lợi, Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam, Nxb Y học, 1999, trang 545.
Nếu thấy bài viết trên có ích, các bạn hãy chia sẻ trên Facebook cho người thân và bạn bè mình biết nhé. Cảm ơn bạn!
Lưu ý: Tác dụng của vị thuốc có thể tùy thuộc vào cơ địa mỗi người.
Tôi bi tiêu đường cộng soi thận uong rễ tranh cộng rau mèo có được không ạ
Bạn dùng được bạn nhé, nên tham khảo uống thêm cây kim tiền thảo và dây thìa canh nữa.
Tôi có cây tầm gui trên cây sấu thì có làm thuốc dc ko? Trông nó giống hệt như cây tầm gui gạo
Nhà thuốc chưa nghe nói đến công dungh của tầm gửi cây sấu bạn nhé
Cho tôi xin được hỏi “tầm gửi cây gỗ sao đen” dùng được không ạ?
Bạn dùng được bạn nhé
Tầm gửi cây bần( không phải cây bàng)có dùng được không?
Tầm gửi bần dùng được bạn nha, tầm gửi bần có công dụng điều trị sỏi thận và điều trị đau bau tử nha bạn.
Xin hỏi nhà thuốc cây tầm gửi trên cây bần có làm thuốc được không xin cảm ơn
Chào bạn, tầm gửi cây bàn dùng được bạn nhé