Mắc mật loại cây gia vị thơm ngon và cách dùng làm thuốc

công dụng của cây mắc mật

Cây mắc mật còn được nhân dân gọi với các tên gọi khác như cây hồng bì rừng, củ khỉ, mác mật… Mắc mật là một loại cây gia vị rất quan trọng trong ẩm thực của người đồng bào miền Tây Bắc, không chỉ có vậy loài cây này còn là một thảo dược với những công dụng rất hay.

Tên khoa học

Theo wikipedia cây mắc mật có tên khoa học là: Clausena indica, thuộc họ cam quýt (1).

Mô tả hình dáng

Mắc mật là dạng cây thân gỗ, có thể cao tới 10 mét, tuy vậy ngoài tự nhiên ít có cây nào to lớn như vậy. Lá bóng và nhọn hình mũi mác, khi vò lá có mùi tinh dầu rất thơm và dễ chịu (Đây chính là lý do các món nướng thường nướng cùng lá này để tăng mùi thơm). Quả hình cầu màu vàng mọc thành chùm, quả cũng có thể ăn được.

Phân bố: Mắc mật là loài cây mọc hoang ở các tỉnh miền núi nước ta, do là một loại gia vị ngon nên loài cây này đang được nhiều gia đình đào về trồng ở vườn nhà làm gia vị.

Những món nướng là món thường hay dùng đến lá mắc mật nhất, ở tỉnh Hòa Bình nổi tiếng với món thịt lợn Mường, khi làm món thịt lợn nướng than hoa thì không thể nào thiếu được thứ gia vị đó là lá mắc mật. Nếu thiếu nó thì món nướng không bao giờ ngon. Ngoài ra lá mắc mật còn được dùng trong một số món khác như cá nướng, thịt trâu nướng….

Thu hái: Dùng làm gia vị người dân thường hái lá tươi, dùng làm dược liệu dùng cả lá và cành non có thể dùng tươi hoặc khô đều được.

Quả mắc mật tươi
Quả mắc mật tươi

Công dụng của cây mắc mật

Theo kinh nghiệm dân gian được thống kê bởi tạp chí điện tử Tài nguyên thực vật, lá, rễ và quả mắc mật đều là những vị thuốc (2) (3)với những công dụng chính như:

  • Bảo vệ gan
  • Điều trị phong thấp, giảm đau nhức xương khớp
  • Lợi mật
  • Kích thích tiêu hóa
  • Kháng viêm
  • Giảm đau

Cách dùng cây mắc mật

Món ăn từ lá mắc mật

  • Lá mắc mật nướng thịt: Lấy 1 nắm lá tươi rửa sạch, thịt (heo, trâu hoặc thịt bò) thái vuông, vò náp lá rồi bóp đều dùng với thịt và gia vị, để khoảng 20 phút cho gia vị ngấm. Tiến hành kẹp vỉ hoặc xuyên vào que để nướng. Có thể nướng lá mắc mật với hầu hết tất cả các loại thịt như thịt gàn, ngan, heo, tâu bò, cá…
  • Hạt mắc mật: Có thể dùng dưới hình thức tách lấy hạt, phơi khô, mỗi lần dùng lấy ra vài hạt rang vàng rồi giã nhỏ để rắc vào thịt hoặc làm nước mắm chấm cùng với hạt dổi sẽ rất thơm ngon.
Thịt heo nướng mắc mật tươi
Thịt heo nướng mắc mật tươi

Bài thuốc từ mắc mật

  • Lá mắc mật sắc uống: Có thể dùng khoảng 10g lá khô rửa sạch sắc nước uống hàng ngày. Với công dụng mát gan, lợi mật và kích thích tiêu hóa.
  • Ngâm rượu mắc mật: Lấy lá mắc mật, hạt mắc mật ngâm rượu làm thuốc xoa bóp điều trị đau xương khớp, tê thấp và giảm đau.

Một số nghiên cứu về cây mắc mật

Xác định hoạt tính kháng khuẩn của tinh dầu mắc mật Clausena Indica: Nghiên cứu của Phạm Thị Minh Diệp tại Viện Hóa học tự nhiên, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam và nhóm các nhà nghiên cứu tại Đại học Pisa, Italia. Nhóm nghiên cứu đã xác định được thành phần chính trong tinh dầu mắc mật là myristicin (35,3%), terpinolene (16,7%) và δ-3-carene (11,3%) với hoạt đính kháng khuẩn rất đáng kể với một số chủng vi khuẩn (4)

Chiết xuất siêu âm flavonoid từ Clausena indica có hoạt tính chống oxy hóa: Các nhà nghiên cứu tại Viện Hàn lâm Khoa học Nông nghiệp Quảng Tây, Nam Ninh, Trung Quốc đã tiến hành trích xuất flavonoid trong thảo dược mắc mật Clausena indica bằng cách siêu âm. Kết quả cho thấy flavonoid trong thảo dược mắc mật Clausena indica có hoạt tính chống oxy hóa rất đáng kể (5).

Nói tóm lại: Mắc mật không chỉ là một loại cây lấy gỗ, cây ăn quả, loại gia vị mà còn là một thảo dược quý với nhiều công dụng hữu ích cho sức khỏe như: bảo vệ gan, kích thích tiêu hóa, giảm đau nhức xương khớp, phong tê thấp… Đây sẽ là một loại cây đem nhiều lợi ích cho xã hội, cho cuộc sống và cho ẩm thực. Nếu mỗi gia đình có trồng một vài cây mắc mật, sẽ mang lại nhiều lợi ích to lớn.

giống cây mắc mật
Cây giống mắc mật

Mua giống cây mắc mật ở đâu ?

Hiện caythuoc.org đang có cung cấp cây giống mắc mật, quý vị và các bạn có nhu cầu đặt mua hãy liên hệ trực tiếp với caythuoc.org qua hotline: 0978784411 để được hỗ trợ thêm.

Nguồn tham khảo
  1. Mắc mật, https://vi.wikipedia.org/wiki/M%E1%BA%AFc_m%E1%BA%ADt, ngày truy cập 05 tháng 12 năm 2019.
  2. Giới thiệu nguồn gen cây mác mật (Clausena indica Daizell (Oliv.)), http://pgrvietnam.org.vn/gioi-thieu-nguon-gen-cay-mac-mat-clausena-indica-daizell-oliv-73.html, ngày truy cập 05 tháng 12 năm 2019.
  3. Tác dụng ít biết đến của cây mắc mật, https://benh.vn/tac-dung-it-biet-den-cua-cay-mac-mat-4482/ , ngày truy cập 05 tháng 12 năm 2019.
  4. Chemical Composition and Antimicrobial Activity of Clausena Indica (Dalz) Oliv. (Rutaceae) Essential Oil from Vietnam, https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/1934578X0900400627, ngày truy cập 05 tháng 12 năm 2019.
  5. Study on ultrasonic extraction of flavonoids from Clausena indica(Datz).Oliv.and its antioxidative activity, http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTotal-SPKJ201205063.htm, ngày truy cập 05 tháng 12 năm 2019.

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *

0
Hỏi đáp
Nhắn tin
Gọi điện