Đủng đỉnh (cây móc) và 8 công dụng quý giúp tăng cường sức khỏe ( 15)

Ngày nay, nhiều gia đình vẫn thích những rạp cưới theo phong cách miệt vườn Nam Bộ: trang trí cổng chào bằng thân cây chuối, bẹ lá dừa hay những chùm đủng đỉnh xinh tươi. Và có thể thấy, những chùm bông mo treo đủng đỉnh, lúc lĩu trên các cổng cưới bao giờ cũng gợi đến ý nghĩa về một gia đình đông con nhiều cháu, sung túc vinh hoa. Mặt khác, cây đủng đỉnh không chỉ “có giá” trong hoạt động trang trí, làm cây cảnh mà còn được dùng làm thuốc, bạn đã từng dùng qua, nghe qua chưa?

Đặc điểm

Cây đủng đỉnh, hay còn gọi Móc, đùng đình, có tên khoa học là Caryota mitis, thuộc họ Cau: Arecaceae (1).

Cây đủng đỉnh có thể cao khoảng 8 m, thân hình cột và có sẹo do bẹ lá để lại. Lá đủng đỉnh rất to và dài, có hình lông chim do nhiều lá chét mọc so le có hình tam giác tạo thành (mép có răng cưa). Cụm hoa đủng đỉnh gồm nhiều bông mo dài, quả đủng đỉnh hình cầu và có màu đen chứa 1 hạt bên trong.

Trong đời sống hàng ngày, cây đủng đỉnh còn được dùng làm nhà (“phi đủng đỉnh bất thành chòi”) (2), làm áo tơi, làm chổi, lấy lá trang trí, lấy củ hủ làm thức ăn (không ngọt bằng củ hủ dừa nhưng ngon hơn)…

Tính vị, công dụng của cây đủng đỉnh

Bẹ đủng đỉnh: Bẹ đủng đỉnh có vị đắng, tính bình, có tác dụng cầm máu, thu liễm, làm sít ruột, tan hòn cục. Vì vậy, bẹ đủng đỉnh được dùng điều trị tiểu tiện không thông, tiểu ra máu, tiểu rắt, lỵ ra máu, rong kinh, bạch đới và ho ra máu. Liều lượng: mỗi ngày dùng khoảng 20 g thuốc sắc (hoặc đốt tồn tính tán bột). Bên cạnh đó, bẹ đủng đỉnh còn được dùng ngoài da (đốt ra tro) trong trường hợp lở ngứa và cầm máu vết thương (3) (4).

Thân cây đủng đỉnh: Phần nõn thân đủng đỉnh được dùng làm thuốc giúp nhuận tràng. Cách dùng: lấy 20 – 30 g nõn thân sắc với 400 ml nước đến khi còn 100 ml nước thì dùng. Ngoài ra, phần lõi cây đủng đỉnh còn được dùng làm thuốc sắc giúp kích tích tình dục và nhuận tràng (3) (4).

Quả đủng đỉnh: Quả đủng định có vị cay, tính mát, giúp giảm mệt mỏi. Tuy nhiên, quả đủng đỉnh gây ngứa và có thể làm rộp da nên không được dùng trực tiếp (khi nấu quả đủng đỉnh, nếu không bóc vỏ thì khi ăn sẽ bị ngứa rát ở cổ, môi và lưỡi) (4).

Công dụng của rượu quả đủng đỉnh

Bên cạnh đó, quả đủng đỉnh còn được dùng để ngâm rượu (uống hoặc thoa) giúp lưu thông máu lên não, hỗ trợ điều trị các bệnh về tiêu hóa, xương khớp.

Cách làm: bóp nát 5 kg quả đủng đỉnh với 0, 5 kg đường phèn rồi để vào bình ủ 5 ngày, sau đó đổ 3 – 4 lít rượu trắng (40 độ) vào và ngâm khoảng 1 tháng (theo thaythuoccuaban.com) (5).

Lưu ý khi dùng rượu đủng đỉnh

Nếu dùng quả đủng đỉnh ngâm rượu thì nên dùng cả quả xanh và quả chín để rượu ngon và chất lượng hơn, bỏ đi những quả hỏng. Bên cạnh đó, nên chọn chỗ mát mẻ (dưới 25 độ C) để bảo quản rượu đủng đỉnh được lâu hơn (5). Ngoài ra, trẻ em, những người lớn tuổi hay sức khỏe yếu cũng cần cẩn trọng khi dùng rượu đủng đỉnh.

Một số bài thuốc từ rễ và bẹ cây đủng đỉnh

• Điều trị khí hư: dùng rễ đủng đỉnh, rễ tre, rễ cau, rễ cọ (mỗi loại 12 g), thái nhỏ, sắc đặc rồi chia làm hai lần uống trong ngày (4).
• Điều trị động thai: sao vàng một lượng bằng nhau các vị rễ đủng đỉnh, rễ chuối hột và rễ chuối rừng rồi sắc lấy nước uống (4).
• Điều trị băng huyết: dùng bẹ đủng đỉnh phơi khô và xơ mướp với liều lượng bằng nhau, đốt thành tro, mỗi lần uống khoảng 6 g, uống với rượu và uống vào lúc đói (4).
• Điều trị ho ra máu: sắc uống 10 g bẹ đủng đỉnh (đã đốt tồn tính) và 12 g qua lâu nhân (4).