Nấm tràm và cách sơ chế, chế biến thành món ngon

Sau nhiều tháng liền nắng nóng, những cơn mưa đầu mùa bất chợt đổ xuống làm không khí mát hơn, con người cũng thấy mát mẻ, dễ chịu hơn, cây cối cũng trở nên xanh tốt và những chiếc nấm cũng bắt đầu nhận được những dấu hiệu đầu tiên cho sự sinh sôi mạnh mẽ của mình.

Rồi những cơn mưa to ào đến theo, kéo theo đó là sự vươn lên và phát triển của cả một thế giới các loại nấm, vô cùng đa dạng và phong phú, trong đó có một loại nấm khá đặc biệt là nấm tràm.

Nấm tràm có gì đặc biệt?

Nấm tràm đặc biệt bởi nó là một trong những loại nấm tự nhiên mà con người chưa nuôi cấy và trồng được (do không dễ để tạo nên một môi trường nhân tạo đáp ứng được các điều kiện sinh trưởng của nấm tràm). Ngay cả ở ngoài thiên nhiên, loại nấm này cũng chỉ xuất hiện ở một số vùng nhất định chứ không phổ biến ở nhiều nơi như một vài loại nấm khác.

Gọi nó là nấm tràm bởi vì loại nấm này mọc trong những rừng tràm bạt ngàn. Từng lớp lá và vỏ tràm rụng xuống, những thân tràm bị ngã xuống ngày này qua ngày nọ và bắt đầu mục rỗng, ấp ủ những mầm nấm len lỏi bên trong. Khi những cơn mưa nặng hạt trút xuống, những mầm nấm vươn mình chui ra khỏi những lớp lá tràm, thoát khỏi vỏ bọc và hình thành nên những cây nấm xinh xắn.

Mấy hôm trước, tôi có đứa em từ Phú Quốc về chơi, vừa đúng lúc nấm tràm vào mùa nên nó đã mua một ít về để mọi người thưởng thức thử một trong những đặc sản mà thiên nhiên đã ban tặng cho Phú Quốc. Trước đây, nấm tràm là một loại nấm đặc sản mà ở nước ta chỉ tìm thấy ở Phú Quốc, nhưng gần đây, các rừng tràm ở Thừa Thiên Huế và Quảng Bình cũng đã tìm thấy loại nấm này.

Tôi là một đứa đam mê với nấm, thấy lạ nên tôi thích lắm. Hỏi thêm thì được biết nấm tràm thường mọc sau những cơn mưa đầu mùa, khoản tháng 3 tháng 4 âm lịch, chúng phát triển rất nhanh, từ khi bắt đầu nhú ra khỏi lá tràm hình thành những cây nấm nhỏ đến khi chúng trưởng thành và tàn lụi chỉ trong vài ngày mà thôi. Hơn nữa, nấm tràm chỉ nở rộ trong một tháng, cho nên cứ đến mùa là người dân lại vào rừng tìm và hái đầy cả giỏ mới chịu quay về. Nếu nấm hái về không sử dụng hết, người ta sẽ luộc và trữ ở ngăn đông tủ lạnh một ít để dùng khoảng 1 tuần, số còn lại sẽ đem đi phơi khô để bảo quản được lâu hơn.

Vì mọc trong những lớp lá tràm hay thân tràm mục ruỗng nên nấm tràm có mùi thơm, vị đắng và the nhẹ đặc trưng, đặc biệt, mình ấn tượng với loại nấm này nhất là ở độ ngậy (nhất là khi ăn phần mũ nấm). Sở dĩ như vậy là do trong quá trình sinh trưởng và phát triển, nấm tràm đã hút lấy nhựa và tinh dầu từ tràm để làm nguồn dinh dưỡng sống cho mình. Thế nên, nếu ăn không quen, bạn có thể không ăn được loại nấm này nhưng nếu đã ăn được vài lần nó có thể là món ăn gây thương nhớ đấy!

Cách sơ chế và chế biến nấm tràm

Phần lớn nấm tràm có màu nâu hoặc vàng nhạt, viền trắng, số ít còn lại có thể tìm thấy với màu tím rất bắt mắt. Vốn mọc trong tầng tầng lớp lớp lá tràm mục và do mùa mưa thì nấm mới mọc nên nấm tràm ít nhiều bị ảnh hưởng bởi mùi của lá tràm mục. Do vậy, bạn cần trải qua một số bước sơ chế để đảm bảo an toàn cũng như giúp những chiếc nấm tràm dễ ăn hơn khi chế biến các món ăn.

Để sơ chế nấm tràm, đầu tiên bạn đem nấm tràm rửa qua với nước muối loãng, sau đó vớt ra rồi gọt đi lớp vỏ mỏng ở phần thân nấm (bước gọt vỏ này không bắt buộc, nếu bạn thích một chút độ dai kèm cùng độ giòn bên trong thân nấm thì có thể bỏ qua bước này).

Tiếp theo, bạn lại ngâm chúng với nước muối loãng khoảng 10 đến 15 phút. Sau khi ngâm xong, bạn vớt ra, vắt nhẹ tay để ra bớt nước, tiếp tục xả và vắt nhẹ nhàng lại với nước sạch 3 đến 4 lần rồi cho ra rổ để cho ráo nước. Sau cùng, bạn bắt nồi nước, nấu cho nước sôi thì cho nấm tràm vào, đợi nước sôi lại thì bạn để thêm 1 đến 2 phút thì vớt nấm ra. Vậy là nấm đã được sơ chế xong, bạn có thể đem đi chế biến các món ăn như xào, nấu canh, nấu cháo… Bước chế biến này sẽ giúp bạn loại bỏ mùi lá tràm mục bám bên ngoài thân nấm cũng như giúp giảm đi vị đắng của nấm tràm.

Công dụng của nấm tràm đối với sức khỏe

Nấm tràm là thực phẩm giàu dinh dưỡng, đặc biệt, nó được xem là một trong những nguồn cung cấp protein có thể thay thế cho thịt cá, nhất là với người ăn chay (protein có trong nấm dễ tiêu hóa hơn so với thịt động vật). Vì vậy, việc thường xuyên dùng các loại nấm, trong đó có nấm tràm có thể giúp bạn bổ sung đầy đủ các nguồn dinh dưỡng thiết yếu.

Cách dùng: bạn có thể dùng nấm tràm tươi hoặc khô để chế biến các món ăn khác nhau, để bổ sung vào thực đơn hàng ngày của gia đình mình. Theo kinh nghiệm dân gian, nếu dùng nấm tràm để hỗ trợ điều trị bệnh thì chỉ nên rửa kỹ nhiều lần với nước muối loãng chứ không nên luộc qua nước sôi. Nấu như vậy tuy đắng nhưng vị đắng đó được xem là thuốc (như câu “thuốc đắng giã tật” mà ông bà ta thường hay bảo).

Lưu ý khi sử dụng

• Nấm tràm khác với nấm mọc trên thân cây tràm (một số nấm mọc trên thân cây tràm là có độc). Vì vậy, bạn không nên tự tiện hái về mà phải hỏi người dân địa phương xem nấm đó có ăn được không ⁽¹⁾. 
• Không nên lạm dụng vì dùng quá nhiều có thể gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.
• Không nên dùng nước đá khi ăn nấm tràm vì có thể gây lạnh bụng.
• Cần sơ chế kỹ và nấu nấm cho chín hoàn toàn để đảm bảo an toàn cũng như giúp cơ thể hấp thu các dưỡng chất tốt hơn.
• Bên cạnh đó, nấm khi ăn đã có vị ngậy đặc trưng nên bạn không nên dùng quá nhiều dầu trong quá trình chế biến (sẽ dẫn đến nhanh ngấy khi ăn).

Tham khảo thêm: Hạt su su có độc không ?

Nguyễn Sen