Hạt đậu săng và các bài thuốc dân gian

Ở quê tôi, hạt đậu triều được mọi người gọi bằng cái tên khác là đậu săng – là một loại đậu dễ trồng vì nó chịu nhiệt tốt. Đậu săng thân gỗ, chiều cao khi trưởng thành thường hơn 1,5 mét, cây phân nhiều nhánh và cho quả thành chùm. Thực sự thì cây đậu săng ở nhà tôi vốn không ai trồng cả, cây tự mọc, tự lớn lên và cho quả.

Khi quả đậu săng bắt đầu có hạt, nhà tôi thường sẽ hái để luộc ăn. Khi quả đủ già sẽ khô trên cây, tôi và ông thường ra hái rồi tách lấy hạt đem phơi qua vài nắng nữa mới đưa cho mẹ rang rồi nấu nước cho cả nhà uống. Ông tôi nói là uống nước hạt đậu săng rang rất “nên thuốc”.

Cây đậu săng to và cho nhiều trái nên dù nhà tôi đã hái rất nhiều nhưng cũng không thể hái hết quả được. Những quả còn sót lại dưới cái nắng của mùa xuân nhẹ nhàng tự tách vỏ, hạt bên trong rơi ra ngủ yên dưới đất, đợi mưa xuống nảy mần lên cây mới. Cứ như vậy, không cần ai gieo trồng chăm bón, những cây đậu săng vẫn nối tiếp nhau xuất hiện và cho quả hết năm này qua năm nọ bên một gốc sân nhà.

Đậu săng tuy không khó trồng, thậm chí có thể xem nó là cây mọc dại nhưng hạt đậu săng thực sự rất ngon. Đậu khi vừa có hạt sẽ được hái vô, rửa sạch rồi luộc cùng chút muối. Đậu đã luộc chín, khi ăn chỉ cần tách phần vỏ bên ngoài ra, hạt đậu bên trong xanh mướt, ăn rất bùi và ngọt. Hạt khô đem rang thơm rồi nấu nước uống, vừa thơm, vừa có vị ngọt nhè nhẹ.

Nước đậu săng có thể uống buổi sáng hoặc tối khi còn ấm như uống trà. Còn những buổi trưa nắng nóng thì bạn có thể cho thêm ít nước đá để làm mát, như thế sẽ giúp bạn giải nhiệt cực kỳ hiệu quả.

1. Đậu săng giúp giảm cân

Đậu săng rất giàu chất xơ và chất béo bão hòa, vì vậy, nó giúp chúng ta có cảm giác no lâu, từ đó hạn chế lượng thức ăn nạp vào. Ngoài ra, lượng calo trong đậu săng cũng khá là thấp.

Bên cạnh đó, các hợp chất có trong đậu săng còn giúp cơ thể trong quá trình chuyển hóa Carbonhydrat, tăng cường quá trình trao đổi chất, giúp hấp thu các chất dinh dưỡng tốt hơn, ngăn ngừa sự tích trữ các chất béo và giúp làm săn chắc mô cơ, từ đó giúp giảm cân hiệu quả.

Cách dùng: Đậu săng rất dễ dùng. Khi quả còn non, chúng ta có thể hái vào chế biến thành các món xào hoặc luộc tùy thích. Khi quả già và khô đi, chúng ta có thể thu hạt rồi nấu các món như súp, canh hầm,…

Mặc dù đậu săng rất tốt cho quá trình giảm cân nhưng nó cũng chỉ là một thành phần góp phần hỗ trợ cho quá trình giảm cân của bạn như một số loại rau, đậu khác. Để giảm cân hiệu quả mà vẫn đảm bảo cho sức khỏe, bạn vẫn cần một chế độ ăn uống hợp lý và tập luyện phù hợp.

2. Đậu săng giúp mau lành vết thương

Do trong đậu săng chứa nhiều protein, vitamin B2, vitamin B3 nên có tác dụng giúp cơ thể tái tạo lại tế bào vì vậy dùng kết hợp hạt và lá đậu săng sẽ giúp mau lành các vết thương.

Ngày còn nhỏ, tôi và mấy đứa trẻ trong xóm hay rủ nhau chơi đồ hàng, lén lấy con dao nhỏ nhỏ của mẹ để cắt lục bình chơi, vì vậy, thỉnh thoảng hay bị đứt tay.

Lá đậu săng lúc này cũng là một trong những lựa chọn của mấy đứa trẻ chúng tôi. Chỉ cần chạy lại cây đậu săng, kéo cành xuống hái vài cái lá non rồi tạt qua lu nước của mẹ múc ít nước rửa cho sạch bụi, vẫy cho ráo nước rồi vò nát đắp vào vết thương, một lúc sau sẽ thấy dịu liền (kết hợp cùng uống nước đậu săng rang mẹ nấu sẵn rồi thì quên bẵng, chẳng nhớ vết thương đã tự lành từ bao giờ).

3. Đậu săng giúp giải nhiệt, thanh lọc cơ thể

Hôm qua thấy cây đậu săng trước sân nhà đã nhiều trái vàng khô, cha tôi bảo tôi đi hái một ít vào để lấy hạt rang lên rồi nấu nước uống cho mát. Chẳng biết từ bao giờ, tác dụng giải nhiệt của đậu săng đã như một sự thật hiển nhiên trong suy nghĩ của nhiều gia đình nơi tôi sống. Họ chẳng biết nghiên cứu như các nhà khoa học, cũng không biết tra Google như lớp trẻ chúng tôi hiện tại để giải thích rằng hợp chất gì, thành phần gì trong đậu săng đã làm nên công dụng đó. Với họ, đơn giản chỉ là những kinh nghiệm dân gian được truyền tai nhau. Họ tự mình dùng thử thấy hiệu quả rồi cứ như vậy áp dụng mà thôi.

Thành quả của tôi hôm qua là một rổ to đùng những quả đậu săng còn xanh và vàng khô lẫn lộn. Tôi ngồi lựa ra riêng từng loại, quả vàng khô thì để đó chờ tách hạt, quả xanh thì rửa sạch rồi đem đi luộc để tối cả nhà cùng ăn chơi xem tivi. Đứa cháu nhỏ nhà tôi lần đầu được ăn nhưng rất thích vì hạt đậu bùi và ngọt thanh “mát miệng”.

Một minh chứng nữa cho hiệu quả giải nhiệt, thanh lọc cơ thể của đậu săng, đó là những khi bạn bị nóng trong người, một vài người sẽ gặp tình trạng tiểu dắt hoặc khó tiểu. Lúc này nước đậu săng có thể giúp bạn cải thiện tình trạng này đấy.

4. Đậu săng giúp cải thiện giấc ngủ

Nhiều người mà tôi quen biết (từng sử dụng đậu săng) đã nói với tôi rằng đậu săng giúp họ ngủ ngon hơn. Tuy nhiên, hiện tôi chưa tìm thấy nghiên cứu khoa học nào khẳng định công dụng này của đậu săng. Theo trải nghiệm của riêng tôi thì uống nước đậu săng rang vài giờ trước khi ngủ giúp giấc ngủ của tôi sâu hơn, không còn chập chờn và cũng ít giật mình lúc ngủ hơn.

Dù chưa tìm được công trình nghiên cứu nào chứng minh công dụng này nhưng tôi quan sát và cảm nhận thì thấy ở cây đậu triều có vài điểm tương đồng với dây nhãn lồng (lạc tiên). Nếu bạn từng được tiếp xúc trực tiếp ở lá hoặc vỏ ngoài của quả đậu triều, bạn sẽ thấy nó cũng có một lớp rít rít như lá nhãn lồng. Khi hái trái xanh còn non vào ăn, lúc rửa bạn cũng sẽ thấy bề mặt quả có độ trơn nhẹ và nó cũng sẽ tạo một lớp bọt trắng dễ vỡ như khi bạn rửa đọt nhãn lồng. Sau khi chế biến, tuy có vị ngọt hơn đọt nhãn lồng nhưng bạn hãy cảm nhận kỹ, bạn sẽ thấy được nó cũng có một vị nhẫn đắng nhẹ.

Bởi vì được trực tiếp chạm vào cây đậu triều, may mắn có được sự trãi nghiệm trực tiếp khi dùng như trên nên tôi tin đậu săng cũng có tác dụng cải thiện giấc ngủ như nhãn lồng.

Trên đây là những trãi nghiệm của bản thân tôi khi sử dụng đậu săng. Ngoài ra để hiểu rõ hơn về loại đậu này cũng như là những công dụng khác của nó đối với sức khỏe, bạn có thể đọc bài viết khác về cây đậu triều trên web chúng tôi để hiểu thêm nhé.

Lưu ý

• Liều lượng dùng: mỗi ngày tốt nhất chỉ nên dùng 10 đến 15gr hạt đậu săng.
• Cũng như nhiều loại thực vật dùng làm thuốc khác, chúng tôi khuyên bạn không nên lạm dụng vì có thể sẽ gây phản tác dụng.
• Lá đậu triều có độc tính, dù là rất nhẹ nhưng bạn cũng cần lưu ý khi dùng để chữa bệnh nhé, tốt nhất chỉ nên dùng ngoài da.
• Những thông tin trên chỉ mang tính tham khảo, tốt nhất bạn vẫn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc thầy thuốc đông y trước khi sử dụng để có được liệu trình điều trị phù hợp nhất nhé.

Nguyễn Sen – Tuyết Nhi