Rễ cau, vị thuốc quý cạnh nhà điều trị nhiều bệnh khó nói ( 4)

Cây cau, một loài cây mà chắc rằng ai cũng biết – nó gắn liền với những khoảng sân và câu chuyện cổ tích của bà, gắn liền với ký ức về cái bóng râm giữa trưa và trong cơn gió mát dịu từ chiếc quạt mo của bà, của mẹ…

Nhưng có lẽ ít người biết rằng, cây cau cũng là một loài cây có nhiều công dụng làm thuốc rất hay. Với hoa cau, người ta làm thành nhiều món ăn điều trị bệnh như: gà xé phay xào hoa cau (giúp thanh nhiệt), hoa cau hầm sườn (điều trị ho, bổ lá lách và dạ dày)…

Xem thêm: Hoa cau và các món ăn làm thuốc từ dân gian

Với rễ cau, dân gian quê tôi cũng dùng làm thuốc.

Rễ cau điều trị nhiều bệnh… khó nói

Rễ cau, có nhiều người hay gọi là rễ cau rừng (loại cau nguyên thủy, cổ truyền), thân trụ xuống, bên ngoài rễ có màu nâu hoặc cam nâu, bên trong rễ cau có màu trắng ngà hoặc vàng nhạt.

Theo kinh nghiệm của nhà chùa ở quê tôi thì cây cau trồng tối thiểu phải từ sáu năm trở lên thì rễ mới có công dụng làm thuốc. Bởi vì trong quá trình sinh trưởng của mình, rễ cau tích trữ dược tính dần dần và phải đủ thời gian thì nó mới đủ dược tính để làm thuốc.

Theo kinh nghiệm dân gian, rễ cau là một vị thuốc hữu dụng trong điều trị các bệnh liên quan đến sinh lí – những bệnh “khó nói” (như bệnh liệt dương, yếu sinh lí… ). Bên cạnh đó, rễ cau còn điều trị được nhiều bệnh khác có liên quan đến bài tiết như: bệnh tiểu nhắt, tiểu xón, bệnh thận hư, phù thũng,…

Ngoài những công dụng nêu trên thì rễ cau còn có tác dụng tốt trong điều trị hen suyễn,… và một số bệnh khác.

Cách dùng rễ cau làm thuốc

Cách sơ chế và bảo quản: Rễ cau, sau khi được chọn từ những cây đủ tiêu chuẩn làm thuốc (được trồng từ sáu năm trở lên, rễ không bị hư do các loài sâu bọ cắn phá,…) thì đem rửa sạch, cắt lát rồi mang đi phơi khô (hoặc cũng có thể để tươi nhưng để tươi thì bảo quản sẽ không được lâu như khi phơi khô), sau đó bảo quản nơi thoáng mát để tránh ẩm mốc và dùng dần.

Về phương thức sử dụng: Bạn có thể chọn một trong những phương thức sau:

• Một là nấu lấy nước rồi uống dần: mỗi ngày lấy khoảng một nắm nhỏ, từ 10 – 20 g theo hướng dẫn của thầy thuốc, nấu với nửa lít nước cho sắc lại còn 200 ml thì chắt ra và uống.
• Hai là dùng rễ cau ngâm với rượu trắng để uống dần (thường dùng rễ tươi): khi dùng rễ cau ngâm với rượu trắng, chúng ta cần lưu ý lựa chọn rượu trắng chất lượng (loại rượu chúng ta thường mua uống), ngâm theo tỉ lệ cứ 1 kg rễ cau tươi thì ngâm với 3 lít rượu trắng, ngâm trong 1 tháng là có thể uống và mỗi ngày có thể uống 1 ly nhỏ (thông thường, thời gian ngâm càng lâu càng tốt và thường từ 2 tháng thì rượu thuốc sẽ ngon hơn, tốt hơn).

Ghi chú:

Đây là bài thuốc dân gian được sưu tầm từ kinh nghiệm của một số sư thầy hốt thuốc nam thiện nguyện ở chùa (dùng điều trị cho người dân địa phương). Vì vậy, khi sử dụng, người dùng cần sự tư vấn của bác sĩ chuyên khoa trước khi thực hiện. Bên cạnh đó, dù sử dụng ở phương thức nào, người dùng cũng nên sơ chế kĩ và dùng với một lượng vừa đủ, không nên lạm dụng để tránh gây độc cho cơ thể.

Mặt khác, khi sử dụng phương thuốc này, người bệnh cũng cần có chế độ ăn uống, dinh dưỡng phù hợp kết hợp rèn luyện thể dục, thể thao, vận động cơ thể điều độ để mau khỏi bệnh hơn. Một điều không thể bỏ qua nữa là người bệnh cần tránh lạm dụng các chất kích thích như thức uống có chứa nhiều cồn, thuốc lá (vì những chất đó ngoài gây độc tính cho các cơ quan đào thải độc và hô hấp thì còn gây suy giảm chức năng sinh lí…).

Cuối cùng, khi sử dụng phương thuốc, người bệnh cần kiên trì và thường xuyên cập nhật ý kiến đánh giá chuyên môn từ bác sĩ y khoa để có sự định hướng tốt nhất trong điều trị.

Cây cau trong đời sống thường ngày

Cây cau, loài cây gợi nhắc kỉ niệm tuổi thơ, từ chiếc quạt mo giữa những buổi trưa hè cho đến mùi hoa cau thơm thơm dưới bến sông, tất cả đã theo tháng năm trở thành một phần không thể thiếu của tâm hồn những người xa quê.

Và từ việc gắn bó với từng khoảng trời tuổi thơ đó, cây cau, nay lại trở thành một phương thuốc hữu hiệu cho phái mạnh trong các vấn đề khó nói. Quả thật, đây là loài cây mang nhiều nghĩa tình sâu nặng với những người sống và gắn bó cùng với nó. Chính vì thế, không phải ngẫu nhiên mà hình tượng cây cau lại xuất hiện rất nhiều trong ca dao, dân ca, nhất là trong những câu ca dao về tình yêu:

“Người ta con trước con sau

Thân anh không vợ như cau không buồng

Cau không buồng ra tuồng cau đực

Giai không vợ cực lắm em ôi

Người ta đi đón về đôi

Thân anh đi lẻ về loi một mình”

Điều đó vừa thể hiện được tính gần gũi thân quen của cây cau cũng vừa là những kinh nghiệm dân gian được truyền tải kín đáo thông qua những lời ca, câu hát truyền thống. Và từ đó, cây cau thực sự trở thành một phần không thể thiếu trên những vùng quê Việt Nam.

Nhật Ký