Ốc là một loại loại động vật có giá trị dinh dưỡng cao, đặc biệt là loài ốc đá mà caythuoc.org sắp kể dưới đây (ốc đá Tây Bắc) được cho là có tác dụng như một vị thuốc, và khả năng cải thiện sinh lý hiệu quả cao hơn cả hàu biển.
Giới thiệu về loài ốc đá miền Tây Bắc
Điểm đặc biệt của ốc đá so với các loại ốc khác chính là tập tính ăn dược liệu của chúng, được biết loài ốc này có dải thức ăn rất đặc biệt. Loại thức ăn ưa thích nhất của chúng là các loại cây dược liệu như cây mã tiền, cây nàng hai, lá cơm kìa, cây dáng bay, cẩu tích, rau dớn, các cây rêu mọc trên đá….
Bởi vậy theo kinh nghiệm của người đồng bào dân tộc vùng Tây Bắc, đã ăn ốc đá phải ăn hết toàn bộ con ốc kể cả phân thường có ở đoạn cuối của con ốc, bởi phân ốc đá chính là thuốc, nguồn dược liệu rất quý có tác dụng điều trị bệnh.
Tại sao gọi là ốc đá?
Cái tên ốc đá xuất phát từ tập tính của loài ốc này, chúng chỉ sống ở các dãy núi đá và hầu như không xuất hiện ở những đồi đất. Vì vậy ốc đá thường rất sạch, bởi trên vách đá hầu hết là các núi đá tự nhiên không có sự canh tác hay tác động nào của con người.
Có lẽ cũng chính vì lý do đấy mà ốc đá có hương vị thơm ngon, đặc biệt hơn cả là ốc đá rất bổ dưỡng và được coi như một vị thuốc quý.
Hình dạng:
Ốc đá Tây Bắc có chung hình dáng với loài ốc núi Bà Đen – Tây Ninh, loài ốc đặc sản của tỉnh Tây Ninh ngoài ra nó còn được coi như một vị thuốc, hay một loại thực phẩm chức năng giàu dinh dưỡng, có tác dụng điều trị bệnh (1).
Không giống như các loài ốc khác thường có hình cây quen quế, ốc đá Tây Bắc có hình tròn dẹt, màu nâu xám, kích thước như củ năng với đường kính khoảng 4-5cm.
Khu vực phân bố:
Ốc đá thường sinh sống ở những khu vực núi đá của các tỉnh miền núi phía Bắc, ngoài ra ốc còn xuất hiện ở một số khu vực đồi núi các tỉnh phía Nam như vùng núi Bà Đen, Tây Ninh. Đặc biệt ốc đá xuất hiện nhiều nhất vào mùa mưa, và biến mất vào mùa lạnh để ngủ đông chính vì vậy bạn chỉ có thể thưởng thức vị thuốc đặc biệt này vào mùa mưa.
Tính vị
Ốc đá có vị ngọt bùi, tính ấm, là vị thuốc nhiều công dụng.
Ốc đá có những công dụng gì ?
Theo kinh nghiệm của đồng bào miền núi phía Tây Bắc, ăn ốc đá có rất nhiều lợi ích cho sức khoẻ bao gồm:
- Bồ bổ cơ thể, giúp điều trị còi xương suy dinh dưỡng tho thiếu chất
- Tăng cường sinh lý, tăng ham muốn và cải thiện khả năng cương cứng nhờ hàm lượng chất đạm cao và nhiều dinh dưỡng trong thịt ốc (Không phải nói hơi quá, nhưng sự thật là thịt ốc đá cho khả năng tăng cường sinh lý mạnh hơn hàu biển, đó là sự thật).
- Giảm đau nhức xương khớp, bổ sung dịch khớp (Ốc đá có rất nhiều chất nhầy, theo kinh nghiệm của người dân ăn ốc đá giúp cải thiện tình trạng khô khớp, khớp gối kêu lạo xạo hãy lấy ốc đá về luộc ăn là cải thiện được tình trạng ngay).
- Ngoài ra ốc đá còn có tác dụng tăng cường tiêu hoá, điều trị các bệnh về hệ tiêu hoá như đa dạ dày, viêm đại tràng…
Mặc dù chưa có nghiên cứu chính thức nào, những thông tin dưới đây chỉ mang tính chất tham khảo và dựa theo kinh nghiệm từ trong nhân dân, hiệu quả còn có thể tuỳ thuộc vào cơ địa và tình trạng sức khoẻ của mỗi người. Và chỉ nên coi ốc đá như một loại thực phẩm bổ trợ, không thay thế cho thuốc điều trị.
Ốc đá được chế biến như thế nào ?
Chế biến ốc đá đơn giản, việc chế biến ốc đá cũng là một nét văn hoá ẩm thực độc đáo. Ở miền Tây Bắc người dân thường chế biến ốc đá theo hai cách là hấp xả hoặc xào xả, cách phổ biến nhất là hấp xả, cách làm như sau:
1. Chuẩn bị
- Ốc đá 1kg (cho 2 người ăn)
- Sả 1 bó
- Ớt tươi
- Gừng 1 củ
- Lá bưởi 3 lá
2. Sơ chế
- Để ốc sạch, bớt nhớt và bùn đất, bạn hãy ngâm ốc với 1 chút muối, vài quả ớt cay đập dập ngâm trong thời gian khoảng 1 giờ ốc sẽ nhả hết đất cát trong miệng.
- Đem rửa sạch nhiều lần, đến khi thấy ốc bớt hẳn nhớt và sạch đất cát là được.
- Củ sả rửa sạch, đập dập
- Ớt thái thành từng đoạn ngắn
3. Tiến hành
- Xếp sả, lá bưởi vào đáy nồi
- Xếp ốc lên trên xả và lá bưởi
- Thêm chút ớt, chút bột nêm và vài lát gừng vào cho thơm rồi đậy vung nồi lại
- Bật bếp đun đến khi sôi thì giảm lửa (Không cần thêm nước vào khi luộc để cho con ốc ăn đặm đầ hơn, bởi khi đun nước từ trong con ốc sẽ chảy ra và nấu chín ốc).
- Đun nhỏ lửa thêm khoảng 15 phút cho chín ốc (Lưu ý, để ý bếp để bếp không bị cạn nước kẻo cháy).
- Khi thấy ốc đá chín, tắt bếp, lấy ốc ra và thường thức.
Làm nước chấm: Nước chấm ốc sẽ bao gồm nước mắm, chút mì chính, ớt, tỏi, hành, lá chanh.
Ăn ốc đá và lúc ốc còn nóng là ngon nhất, nhớ là ăn cả phần phân của con ốc bạn nhé, bởi đây không chỉ là một món ăn mà nó là một bài thuốc quý.
Hương vị của ốc đá Tây Bắc
Bùi, ngậy, ngon và giòn đặc điểm của thịt ốc đá Tây Bắc, khi ăn ốc đá bạn chỉ cần cầm vẩy ốc kéo ra là toàn bộ thịt ốc được kéo ra ngoài. Khi khêu thịt ốc, nhẹ nhà xoay thân ốc theo chiều ra của thịt ốc là bạn có thể dễ dàng lấy được toàn bộ thịt và ruột ốc.
Chấm với nước mắm và cảm nhận mùi vị đặc sắc của loài ốc này. Không giống như các loại ốc khác, ốc đá ăn không ngán, bạn có thể ăn no mà không lo bị đầy bụng hay lạnh bụng, thậm chí còn tốt cho hệ tiêu hoá bởi bên trong ruột ốc là những loại dược liệu quý.
Những lưu ý khi chọn mua ốc đá
Ốc đá hiện nay là một đặc sản, một vị thuốc quý được nhiều người săn tìm. Nắm bắt được tâm lý này nên một số nơi đã nhân giống nuôi ốc đá với số lượng lớn để cung cấp cho nhu cầu cao của người dân, tuy nhiên điều này vô tình khiến ốc đá nuôi giảm đi hiệu quả làm thuốc bởi nguồn thức ăn của ốc nuôi chủ yếu là các loại rau cỏ thông thường, không có thành phần thảo dược tự nhiên. Vậy để phân biệt ốc đá nuôi và ốc đá tự nhiên, bạn làm thế nào ?
Cách phân biệt ốc đá nuôi và ốc đá tự nhiên
- Kích cỡ ốc:
- Ốc đá nuôi: Thường có kích thước đều nhau, hầu như không có chênh lệch và hầu hết đều là ốc có kích thước lớn
- Ốc đá tự nhiên: Do thu nhặt từ tự nhiên nên kích thước ốc không giống nhau, con bé con to lẫn lộn
- Màu sắc, hình dáng:
- Ốc đá nuôi: Thường có một màu nâu xám, khá sạch và hầu như không có rêu bám do được nuôi ở trong cùng một môi trường truồng nuôi
- Ốc đá tự nhiên: Có nhiều màu khác nhau, và có rêu đất bám vào vỏ không con nào giống con nào
Đây là những đặc điểm mà nhìn bề ngoài bạn có thể phân biệt được đến 70% ốc nuôi hay ốc tự nhiên. Tuy nhiên để bảo đảm nhất, hãy tìm mua ốc đá ở những phiên chợ vùng cao, nơi đây người dân thường chỉ bán vài kg mà người dân gom được trong quá trình đi rừng, như vậy sẽ tìm được ốc tự nhiên chuẩn nhất.
Một số phiên chợ vùng cao Tây Bắc nổi tiếng như: Chợ Lũng Vân, Tân Lạc, Hoà Bình; Chợ Chiềng Châu, Mộc Châu Sơn La, Chợ Vân Hồ, Sơn La…
Giá bán ốc đá bao nhiêu tiền 1kg ?
Cách đây khoảng 5 năm về trước, khi ốc đá còn chưa được người dân biết đến thì giá bán ốc đá còn khá rẻ chỉ khoảng 60-80.000đ/kg, nhưng hiện nay thông qua mạng xã hội ốc đá được nhiều người biết đến và đang là một món ăn khoái khẩu ở các nhà hàng thì giá bán loại ốc này bị đẩy lên rất cao.
Hiện nay ốc đá đang có giá bán giao động từ 150.000đ/kg đến 200.000đ/kg
Tuy nhiên đa phần vẫn là ốc nuôi, để mua được ốc tự nhiên không khó, ốc tự nhiên cũng có giá bán tương đương. Nếu có dịp đến vùng cao Hoà Bình bạn sẽ thấy nơi đây còn khá nhiều ốc tự nhiên bởi Hoà Bình có một diện tích đồi núi chải dài, là nguồn sinh sống của nhiều loài ốc đá và các loại dược liệu.
Hãy đến với Hoà Bình để thưởng thức những giá trị dinh dưỡng và giá trị dược liệu và cảm nhận sự khác biệt mà loài ốc quý này mang lại cho sức khoẻ bạn nhé.
- Ốc núi bà đen, https://vi.wikipedia.org/wiki/%E1%BB%90c_n%C3%BAi_B%C3%A0_%C4%90en, ngày truy cập 15/7/2023. [↩]