Cây đuôi chuột (mạch lạc) và tác dụng điều trị tiểu đường, ho, viêm tiết niệu

Cây đuôi chuột hay cỏ doi ngựa, miền Nam còn gọi là cây mạch lạc; một loại thảo dược thiên nhiên mọc hoang ở một số địa phương nước ta. Tác dụng nổi bật nhất của loại thảo dược này, được nhiều người chú ý đó là hiệu quả điều trị ho, viêm họng và hạ đường huyết rất hay.

Cây có tên khoa học là Stachytarpheta jamaicensis, thuộc họ bỏ roi ngựa (1).

Mô tả sơ bộ về cây đuôi chuột

• Là dạng cây thân thảo, có chiều cao dưới 1m, thân cây nhỏ.
• Lá cây có nhiều răng cưa.
• Hoa đuôi chuột mọc ra từ ngọn cây, đoạn cuối chứa hoa thường dài nhìn rất giống hình cái đuôi chuột. Hoa có màu tím, thường mọc ở giữa của đoạn đuôi chuột.

Các bạn có thể xem hình ảnh để thấy rõ hơn phần mô tả.

Cây đuôi chuột mọc ở đâu ?

Đây là một loài cây mọc hoang hóa, bạn có thể dễ dàng tìm thấy cây mạch lạc ở các vùng đất hoang hóa khắp các tỉnh thành ở nước ta, do vậy đây sẽ là một loại thảo dược rất tiềm năng bởi sự phân bố đa dạng của nó.

Ngoài Việt Nam, đuôi chuột còn mọc ở nhiều nước Đông nam á khác như Malaixia, Indonesia, Thái Lan, Campuchia, Brazin….

Công dụng của cây đuôi chuột

Y học cổ truyền cho rằng cây đuôi chuột có vị hơi đắng, the, tính mát. Được sử dụng như một vị thuốc tiêu viêm, giải độc. Dùng toàn cây dưới dạng cây tươi hoặc cây khô.

Theo kinh nghiệm dân gian (1) được phó tiến sĩ Võ Văn Chi viết trong cuốn sách “Cây thuốc An Giang” xuất bản năm 1991; cây đuôi chuột có những tác dụng chính sau:

• Điều trị bị viêm đường tiết niệu
• Tác dụng lợi tiểu
• Điều trị tiêu chảy, kiết lỵ
• Điều trị ho, viêm họng
• Điều trị mụn nhọt, viêm nhiễm ngoài da
• Tác dụng tẩy giun sán
• Điều trị đau mắt
• Lá mạch lạc có tác dụng hạ đường huyết (4)

Cách dùng cây đuôi chuột làm thuốc

Điều trị ho, tiêu chảy, viêm tiết niệu: Dùng 20g ~ 30g cây khô sắc với khoảng 1 lít nước, đun cạn lấy 500ml nước uống trong ngày. Bài thuốc rất đơn giản nhưng lại có hiệu quả cao với bệnh viêm tiết niệu, tiêu chảy và ho (1).

Điều trị mụn nhọt ngoài da: Dùng lá tươi giã nát đắp ngoài da, cách dùng này sẽ giúp các vùng da bị mụn nhọt, viêm nhiễm có mủ sẽ sớm lành, do tính chất kháng viêm của cây đuôi chuột.

Hạ đường huyết, hỗ trợ điều trị tiểu đường tuýp 2: Lá, ngọn đuôi chuột khô 30g hãm nước uống hàng ngày, cách này giúp người bệnh hạ đường huyết rất tốt. Đây là một trong những cách điều trị đơn giản cho người bệnh tiểu đường.

Cây mạch lạc có tác dụng điều trị hở van tim không ?

Thời gian qua trên Facebook một số hội nhóm có đăng video, dẫn chứng một số trường hợp chiều trị khỏi bệnh hở van tim bằng lá mạch lạc tươi (Theo hướng dẫn tại đây để điều trị hở van tim, người bệnh dùng lá tươi, nam 7 lá, nữ 9 lá nhai nuốt vào buổi sáng). Tuy nhiên khi chúng tôi tìm các tài liệu kể cả trong nước và quốc tế đều chưa thấy nói đến tác dụng này của cây mạch lạc.

Thiết nghĩ đây cũng chỉ là kinh nghiệm dân gian của một số vùng miền, chưa có cơ sở chứng minh. Vì vậy khi sử dụng phương pháp này để điều trị bệnh hở van tim, người bệnh nên tham khảo và xin ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng.

Các nghiên cứu lý dược về cây đuôi chuột

• Tác dụng điều trị tiêu chảy: Trường Khoa học Sinh học, Đại học Sains Malaysia, tìm thấy khả năng chống tiêu chảy của cây đuôi chuột, mạch lạc Stachytarpheta jamaicensis. Kết quả nghiên cứu được công bố vào năm 2007 (2).
• Tác dụng kháng viêm: Sở Khoa học y sinh, Khoa Y và Khoa học Y tế, Malaysia kết luận cây đuôi chuột Stachytarpheta jamaicensis có tác dụng chống nhiễm trùng, cũng như tác dụng chống viêm rất đáng kể (3)
• Tác dụng hạ đường huyết: Khoa Dược, Khoa Dược, Đại học Obafemi Awolowo, Nigeria và Khoa Dược, Viện Dược và Hóa Dược, Münster, Đức đồng nghiên cứu về tác dụng hạ đường huyết của cây đuôi chuột Stachytarpheta jamaicensis, nghiên cứu được tiến hành trên cơ thể chuột mắc bệnh tiểu đường. Kết quả cho thấy chiết xuất lá đuôi chuột có tác dụng hạ đường huyết đáng kể. Do đó, việc đưa lá Stachytarpheta cayennensis vào chế độ ăn uống của bệnh nhân tiểu đường tuýp II là giải pháp tốt cho người bệnh.
  

• Với bệnh viêm tiết niệu và tiểu đường: Nghiên cứu lâm sàng trực tiếp được tiến hành bởi BCICS, Đại học Victoria, British Columbia, Canada đã kết luận chiết xuất là cây Stachytarpheta jamaicensis  có tác dụng giảm viêm tiết niệu và bệnh tiểu đường (5).
• Hạ huyết áp: Mới đây nhóm các nhà nghiên cứu F. Amaechina và JE Atama đã tìm thấ khả năng hạ huyết áp của dịch chiết nước của lá mạch lạc Stachytarpheta jamaicensis (6)

Ai không dùng được cây đuôi chuột (mạch lạc) ?

1. Theo báo Đà Nẵng phụ nữ mang thai không dùng được lá đuôi chuột, bởi vì có thể gây sảy thai (7)
2. Do có tác dụng hạ huyết áp nên những bệnh nhân bị huyết áp thấp không nên dùng.