Mật cá trắm, nguyên nhân ngộ độc và cách phòng tránh

Cá trắm loài cá nước ngọt có kích thước to lớn với thịt thơm ngon, nhiều người ưa thích, ngoài ra mật cá trắm còn là một vị thuốc trong đông y. Tuy nhiên, ở nước ta vài năm gần đây có một số trường hợp bị ngộ độc do ăn mật cá trắm, vậy đâu là nguyên nhân ngộ độc mật cá trắm, thậm trí có thể gây tử vong, hãy cùng tìm hiểu nguyên nhân vì sao bạn nhé.

Công dụng của mật cá trắm theo y học cổ truyền

Tên khoa học:

• Trắm cỏ: Ctenopharyngodon idella
• Trắm đen: Mylopharyngodon piceus

Trong y học cổ truyền, mật cá trắm không phải là một vị thuốc phổ biến hay được sử dụng rộng rãi. Tuy nhiên, ở một số vùng miền, mật cá trắm có thể được coi là một bài thuốc dân gian để điều trị một số bệnh như:

• Mắt có màng
• Trong cổ học có mụn sưng to
• Sưng đau âm hộ đến mức độ cứng như đe

Mặc dù được coi là một vị thuốc trong đông y, thậm trí có một số sách còn coi mật cá trắm là một vị thuốc hay. Tuy nhiên, do nguy cơ quá tải vitamin A và D, tích tụ độc tố, dị ứng và đặc biệt là đã có nhiều trường hợp ngộ độc thậm chí tử vong do uống mật cá trắm, nên việc sử dụng mật cá trắm như một liệu pháp y học cổ truyền không được khuyến nghị rộng rãi, không nên sử dụng để uống mà chỉ nên dùng liệu pháp dùng bôi ngoài.

Nguyên nhân khiến mật cá trắm gây độc ít người biết

Mật cá trắm (hay còn gọi là dịch gan cá trắm) không được coi là độc hại đối với con người. Tuy nhiên, giống như các loại gan cá khác, gan cá trắm có chứa một lượng lớn vitamin A, D, hợp chất sterol và một số chất béo không no. Việc tiêu thụ quá nhiều gan cá trắm có thể dẫn đến tình trạng quá tải vitamin A và D, gây ra một số tác dụng phụ như chán ăn, đau đầu, buồn nôn, và sẩy thai ở phụ nữ mang thai ⁽¹⁾.

Ngoài ra, các loài cá lớn như cá trắm có thể tích lũy các chất độc hại như thủy ngân trong cơ thể của chúng (đặc biệt là những loại cá sống ở môi trường nước bị ô nhiễm, nước có chứa nhiều chất thải độc hại). Thủy ngân có thể gây ra những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, đặc biệt là ảnh hưởng đến hệ thần kinh của thai nhi và trẻ nhỏ ⁽²⁾.

Vì vậy, không nên dùng mật cá trắm bằng đường uống, chỉ dùng mật cá trắm bôi ngoài, nếu sử dụng để uống người dùng cần tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng về liệu lượng phù hợp đối với tình trạng sức khỏe của bạn. Nếu bạn đang mang thai, nên cân nhắc rủi ro và tuyệt đối không nên ăn mật cá trắm ⁽³⁾.

Một số nguyên nhân gây ngộ độc mật cá trắm

Có một số trường hợp ngộ độc tử vong do ăn mật cá trắm có thể được giải thích bằng các nguyên nhân sau:

1. Tích tụ độc tố: Cá trắm là loài cá lớn, như đã đề cập ở trên chúng có thể tích lũy các chất độc hại như thủy ngân trong cơ thể của chúng, nhất là ở gan và mật cá. Nếu cá trắm sống trong môi trường ô nhiễm, mật cá trắm cũng có thể chứa nhiều chất độc hơn bình thường, gây ngộ độc khi ăn.
2. Quá tải vitamin A và D: Mật cá trắm chứa lượng lớn vitamin A và D. Khi tiêu thụ quá nhiều, cơ thể không thể đào thải hết lượng lớn những vitamin này, dẫn đến tình trạng quá tải vitamin. Quá tải vitamin A và D có thể gây ra các triệu chứng như đau đầu, buồn nôn, chán ăn và thậm chí tử vong trong một số trường hợp nghiêm trọng.
3. Dị ứng: Mặc dù không phổ biến, một số người có thể bị dị ứng với mật cá trắm hoặc thành phần nào đó trong mật. Dị ứng nặng có thể dẫn đến sốc phản vệ và tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Để tránh nguy cơ ngộ độc khi ăn mật cá trắm, hãy lưu ý:

• Tuyệt đối không dùng mật cá trắm (Ở cả hai dòng cá trắm là cá trắm cỏ và cá trắm đen)
• Chọn cá trắm từ nguồn cung cấp đáng tin cậy, đảm bảo chúng không bị ô nhiễm.
• Nếu có bất kỳ dấu hiệu dị ứng nào, ngừng ăn ngay và tham khảo ý kiến bác sĩ.

Chỉ nên dùng mật cá trắm để bôi ngoài, với một số chứng bệnh cần dùng mật cá trắm dưới đường uống chỉ được phép dùng mật cá trắm đường uống với một lượng nhỏ nếu được sự chỉ định của các bác sĩ.

Nếu bị nghi ngộ độc do mật cá trắm bạn cần làm gì ?

Nếu bạn nghi ngờ mình hoặc người thân bị ngộ độc do ăn mật cá trắm, hãy thực hiện các biện pháp cấp cứu sau đây:

1. Ngừng ăn mật cá trắm ngay lập tức.
2. Hãy theo dõi triệu chứng. Các triệu chứng của ngộ độc mật cá trắm có thể bao gồm buồn nôn, nôn mửa, đau bụng, tiêu chảy, đau đầu, chóng mặt, chán ăn và mệt mỏi.
3. Gọi cấp cứu hoặc đến bệnh viện gần nhất. Trong khi chờ cấp cứu, cố gắng giữ cho người bệnh thật thoải mái và nghỉ ngơi. Đừng cố gắng gây nôn mửa trừ khi được chỉ dẫn của bác sĩ hoặc chuyên gia y tế.
4. Cung cấp thông tin cho bác sĩ về lượng mật cá trắm đã ăn, thời gian ăn và các triệu chứng xuất hiện. Điều này sẽ giúp bác sĩ đưa ra chuẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời.
5. Tuân theo hướng dẫn của bác sĩ và điều trị theo chỉ định. Điều trị ngộ độc mật cá trắm phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng và tình trạng sức khỏe của người bệnh.

Lưu ý rằng đây chỉ là những hướng dẫn cấp cứu ban đầu. Việc chẩn đoán và điều trị chính xác chỉ có thể được thực hiện bởi bác sĩ hoặc chuyên gia y tế.