Trong thế giới các loài dược thảo, có không ít những vị thuốc khoác lên mình vẻ đẹp của loài hoa, cây tra nhỏ là một trong những loại thảo dược như vậy. Loại thảo dược này có hoa rất đẹp, tựa như những chiếc đen lồng lấp lánh trong những rặng cây rừng xanh ngắt.
Cây tra nhỏ là cây gì ?
Tra nhỏ là một loại thực vật thân gỗ nhỏ, thường mọc hoa hóa ở các cánh rừng nhiệt đới. Cây thường cao khoảng 2 mét, thân cây nhỏ mảnh và lá sẻ 3, dạng giống lá khoai lang nhưng kích thước to hơn.
Hoa tra nhỏ cỏ màu vàng, hoa có kíc thước khá lớn, tựa như những chiếc chuông nhỏ. Đến mùa cây nở hoa rất đẹp.
Quả tra nhỏ hình cầu, kích thước khoảng 2cm.
Tên gọi
Tra nhỏ còn có tên gọi khác: cây tra làm thừng.
Tên khoa học: Thespesia lampas (Cav.) Dalz.
Khu vực phân bố
Loài cây này mọc hoang khắp các tỉnh miền núi, nhiều nhất là ở vùng Tây Bắc. Cây mọc hoang các các sườn núi dưới dạng cây bụi nhỏ, dưới gốc các cây lớn ven đồi.
Mùa ra hoa vào tháng 8, khi thấy các bông hoa vàng rực thì đó là lúc vào mùa hoa tra nhỏ. Nếu muốn tìm, bạn chỉ cần chờ đến mùa hoa nở, bởi hoa tra nhỏ nở vàng rực, bông hoa có kích thước lớn nên rất dễ tìm.
Những bông tra nhỏ vàng rực cả một cánh rừng, sen lẫn các cây dây leo nhìn cảnh tượng ấy bạn sẽ như bị lạc vào trốn tiên cảnh bồng lai đầy màu sắc.
Bộ phận dùng
- Lá, quả, thân vỏ, rễ dùng làm thuốc.
- Do vỏ thân có tính dẻo dai, bền nên dân gian còn sử dụng vỏ thân tra nhỏ bện lại làm dây thừng, dây bện làm cung tên, làm nỏ. Bởi vậy cây còn có tên gọi khác là cây tra làm thừng.
Tính vị, tác dụng
Tra nhỏ không độc, có vị hơi đắng, tính ấm.
Công dụng của cây tra nhỏ
Theo tài liệu của Viện dược liệu, cây tra nhỏ được sử dụng làm thuốc điều trị một số chứng bệnh sau:
- Điều trị bệnh đau nhức xương khớp, phong thấp
- Điều trị vàng da do viêm gan
- Hỗ trợ điều trị tiểu đường
- Hạ mỡ máu
Ở Ấn Độ tra nhỏ được sử dụng như một vị thuốc dân gian hỗ trợ điều trị tiểu đường, bệnh xã hội (bệnh lậu, bệnh giang mai). Ngoài ra, mới đây một nghiên cứu trên chuột tại Đại học Vinayaka Missions, Ấn Độ đã xác định tác dụng hạ lipit (mỡ máu) rất đáng kể từ triết xuất của cây này (1).
Liều dùng, cách dùng
Liều dùng: Các tài liệu y học cổ truyền trong nước không có thông tin về liều dùng cây này. Theo các tài liệu y học cổ truyền Ấn Độ tra nhỏ là vị thuốc dân gian không độc, sử dụng trong dân gian Ấn Độ làm thuốc hỗ trợ bệnh tiểu đường, bảo vệ gan. Liều dùng 10g-15g vỏ thân khô/ngày dưới dạng thuốc sắc (2).
Lưu ý
Do còn ít thông tin về vị thuốc này, do vậy để bảo đảm an toàn người dùng không tự ý thu hái sử dụng. Việc sử dụng bất kỳ vị thuốc nào nên được thực hiện dưới sự hướng dẫn của các bác sĩ y học cổ truyền để bảo đảm hiệu quả, an toàn và phù hợp với thể trạng của từng người.
Giống cây tra nhỏ
Những ai yêu thích loài hoa hoang dại này, có thể tìm mua hạt giống và cây giống cây tra nhỏ tại đây.
- Hepatoprotective and antioxidant activity of Thespesia lampas (Cav.) Dalz & Gibs, https://www.indianjournals.com/ijor.aspx?target=ijor:rjpt&volume=1&issue=4&article=053, ngày truy cập 04/12/2023[↩]
- Hepatoprotective and antioxidant activity of Thespesia lampas (Cav.)
Dalz & Gibs, https://d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net/77779724/pp2v10-libre.pdf?1640945617=&response-content-disposition=inline%3B+filename%3DHepatoprotective_and_antioxidant_activit.pdf&Expires=1701706304&Signature=D~wo4KNFEivZhhj~LRusALHUv5ZyxVFTdsJiwHwaRNnbhTuj2PYIoVpffUZnpXiCPcTGuNBW-k-mpLqKzBCgIupx1somQainri~b7SNaWtvkyxVP-RapiB4kJv7VxGPXsvj6e25VAqe42FInjfoaugQINqEM7Z1xRs4QHTP8IY7JNQeWSk–1OS88QU2J~wycTcNL0ssqhDqtU-HZ~q8Sdshw~N1OzIYRu4SE1OnASsIYNwLqB-PLAgohsQjL8g75HtJGW8FOrKYbJC~LQChXBD9FzNlB0KnXFlg6kX1ZtLoGZYN5nZzKWCPTiLSUsW-y6eQ2Z6LVfV9-YVr7j86XA__&Key-Pair-Id=APKAJLOHF5GGSLRBV4ZA, ngày truy cập 04/12/2023[↩]